“Trực nhìn ngó thấy Bàn Than
Ba hòn lao Ré nằm ngang Sa Kỳ”
Hòn lao Ré (Cù lao Ré) còn là tên gọi khác của đảo Lý Sơn ngày nay, nơi lưu giữ những bí tích Sa Huỳnh xưa cổ, cùng những chứng tích của hải đội Hoàng Sa từ thời nhà Nguyễn. Nhưng người ta đến Lý Sơn không chỉ đắm đuối đặt phòng homestay Lý Sơn, khách sạn Lý Sơn hay thả tình trên địa hình nham thạch độc đáo còn sót lại của kỷ Neogen mà còn là để tận hưởng những món ngon Lý Sơn nức tiếng mang cái hồn thơm thảo của nước mặn nơi này.
Khô hải sản
Nhắc đến xứ đảo, khách du lịch khó lòng mà bỏ qua những thức đồ khô hải sản cực kì chất lượng và hảo hạng.
Bạn có thể dễ dàng bắt gặp những tấm phên (nang) bằng tre hoặc vô vàn thuyền của ngư dân đầy ắp mực khô hay cá thu một nắng ở Lý Sơn.
Ấy là những con mực câu còn tươi hây hẩy. Người ta sẽ làm nó thật gọn ghẽ và nhanh chóng treo trên những sợi dây có sẵn. Tận dụng nắng trời thật to, thật đượm, cứ thế mà khô lại. Hoặc đem về đất liền cho các bà, các mẹ khéo tay để mà trở qua, trở lại trên tấm phên, ướp nắng trời, gió mặn để mà thơm ngon hơn hẳn trên than hồng.
Thế là vào tối tối, du khách lại được hóng trăng, gió mát trên thuyền. Lại tiện tay nướng luôn con mực, con cá khô mà ăn ngay tại chỗ. Chút cay xè của ớt, của tương, cùng vị ngọt thanh, kết cấu dai dai, sừn sựt của mực khô đúng điệu nguyên chất. Cảm giác sung sướng ôi thôi!
Gỏi
Cũng giống như tỏi, gỏi Lý Sơn là đặc sản dân dã, hội tụ những thức vị của đại dương lẫn đất liền, được nhiều khách du lịch tò mò, mong muốn thử một lần trong đời.
Gỏi rong biển
Làm sao mà quên được cái cảm giác giòn giòn mà dai dai, mặn mà mà thanh mát của món gỏi rong biển của Lý Sơn.
Trong đất liền của mình chuộng cái thức gỏi bắp chuối non chan chát, nhưng người ta ở đảo, có thức gì, dùng thức ấy, nên rong biển cũng được biến tấu thành nhiều món ngon, trong đó có gỏi.
Làm thì đơn giản, nhưng cái tay người nêm phải chuẩn xác. Trộn rong tươi với tôm, thịt, bò khô, rồi vắt thêm tí chanh, dằn thêm tí mắm ớt tỏi cay và mấy cái lá húng quế, mấy nhúm đậu phộng rang giã bể hai,…Cứ thế ăn đến đâu thì chua, cay, mặn, ngọt úa ra đến đó. Lại phải kể thêm cái độ giòn đúng điệu của rong cùng hương nồng nồng, thơm thơm của lá rau,…mê man, mát cả lòng dạ cũng vì thế.
Gỏi tỏi Lý Sơn
Một điều đặc biệt của gỏi tỏi Lý Sơn đó chính là nguyên liệu: những cây tỏi đực.
Tỏi đực được ưu ái làm nên món ngon này sở dĩ vì chúng không thể ra củ ở dưới, nên dinh dưỡng cứ thế mà làm cho lá, thân ở phần trên trở nên phổng phao hơn.
Thức này chế biến cũng cầu kì lắm. Sau khi làm sạch mủ là hấp. Hấp rồi lại chẻ ra, trộn với nước mắm đậu phộng dã nhuyễn. Rắc thêm chút hành phi rồi thưởng thức cùng thứ nước sốt kì lạ làm từ cốt dừa, cà chua, chuối và bột năng.
Chưa ăn thì đã thấy thơm. Ăn vào thì cảm nhận được một chút sần sật, một chút giòn, mềm nhẹ và vị cay nồng lan toả, làm ấm hết cả người.
Gỏi tỏi Lý Sơn, không chỉ là thức gỏi thơm thảo đãi khách phương xa mà còn giúp trị cảm nắng rất tốt.
Gỏi sứa
Được làm từ những con sứa tươi roi rói, gỏi sứa Lý Sơn, món ăn giải nhiệt ngon nhất nhì được nhiều du khách khó tính gật gù khen nức nở.
Bí quyết để có một món gỏi sứa ngon đúng chuẩn chính là sứa phải tươi. Sứa mới được vớt lên từ những vùng biển mặn của đại dương thì càng tốt. Sau khi sơ chế là có thể kết hợp tuỳ ý. Song thuần vị nhất vẫn là là sự ăn ý trọn vẹn giữa sứa, chuối chát thái sợi, rau thơm, rau húng quế, đậu phộng rang, khế và mắm ớt tỏi dằm cay với chanh.
Súc một ít gỏi sứa với bánh tráng (bánh đa). Ăn từ từ để thấy cái giòn tươi, dai dai của sứa thêm chút béo nhẹ và ngũ vị hương quyện lấy nhau mà túa ra trên đầu lưỡi.
Ai ăn lần đầu thì cứ thế mê mẩn nhiều lần hơn nữa món gỏi sứa Lý Sơn về sau.
Hải sản tươi
Lý Sơn, huyện đảo nổi tiếng với nguồn hải sản dồi dào, phong phú. Không chỉ xét về độ tươi ngon mà còn phải nghĩ ngay đến chất dinh dưỡng tràn đầy!
Ốc xà cừ
Sản vật của đại dương (sánh ngang với nhum biển), ốc xà cừ Lý Sơn được ban cho cái vị mặn mòi hiếm nơi nào có được.
Muốn ăn con ốc xà cừ ngon, phải chọn những nơi có ngọn sóng đánh thật to. Hoặc lặn thật sâu dưới đáy biển. Rồi sau đó lại đem hấp gừng. Mà cũng nên hấp ốc còn vỏ cho nó thấm thía vị ngọt (có thể chỉ hấp ruột ốc).
Đợi vừa chín tới, vớt ra ngay. Rồi khèo lấy ruột ốc óng ả mà chấm kèm muối tiêu chanh. Lại ăn thêm cọng rau húng quế thì chỉ có nước nghiền ơi là nghiền.
Cách ăn ốc gõ (hấp ốc xà cừ còn nguyên vỏ) tuy có cực thật. Phải đập lên mặt bàn, hay gõ bằng chiếc muỗng cứng. Nhưng bù lại, được thưởng thức nguyên bản cái vị ngọt thanh mát, chút mặn mà, beo béo đặc trưng.
Ốc vú nàng
Đến Lý Sơn, tụ tập nhau ăn ốc vú nàng nướng trên bãi biển, rồi ca hát và thưởng thức chút rượu nhẹ thì mới thấy hạnh phúc chẳng đâu xa.
Như bầu ngực căng nõn của thiếu nữ, ốc vú nàng, đem lại những liên tưởng thú vị cho con người. Và trên hết, loại ốc này đem lại một hương vị đặc biệt, không chỉ chắc thịt, ngọt mà còn béo.
Ốc vú nàng thượng hạng nhất là khi nướng trên than hồng. Đó là lúc gia đình làm tiệc BBQ đầm ấm trên bãi biển. Người mẹ ướp con ốc tươi nguyên với nước sả bơ, rồi bỏ lên vỉ thanh, chờ đợi. Hương thơm dịu dàng đánh thức xúc giác, rồi lại làm cho người ta chỉ muốn ăn ngay. Hình dung thôi, cũng đủ thấy thèm thòm.
Cua dẹt
Dân dã, hoang dại nhưng lại mang trong mình thức thịt mềm đầy dinh dưỡng, cua dẹt nướng hay hấp, một trong những món ăn “kiêu sang” của đảo Bé, Lý Sơn.
Mấy năm về trước, để ăn được cua dẹt, quả không dễ dàng gì khi chúng chỉ sống trong hốc đá trên núi xã An Bình. Nhưng khi hiểu được đặc tính của chúng, nhiều hộ dân trên đảo đã nuôi loại cua này. Từ đó, nhiều người mới được dịp thưởng thức.
Cua dẹt trông khô thế kia, nhưng nướng lên thì đứng ở đâu cũng nghe thơm nức. Bóc vỏ ra, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng trước những thớ thịt tươi nguyên mà trắng ngần. Ăn vào, ngấn lên những sung sướng kì lạ trước cái chất đậm đà, béo dịu mà ngọt săn sắt. Chưa kể là hoà thêm chút vị cay cay, chua chua của muối tiêu chanh. Ngon ngập ngụa.
Đến Lý Sơn, đừng bỏ qua top 3 những món ngon dân dã của nơi này. Tìm không chỉ để thưởng thức mà còn là để từ từ thấm nhuần hương vị chốn xa khơi.