Những ai xa Lý Sơn (Quảng Ngãi) chừng mười năm, giờ trở lại sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước sự lột xác của một hòn đảo từng ngủ vùi trong nghèo khó và quên lãng. Chính du lịch đã đánh thức hòn đảo xinh đẹp này trong những năm qua.
Nơi trầm tích về vẻ đẹp văn hóa và lịch sử
Người Việt đã có mặt trên đảo Lý Sơn vào cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, khi 15 tộc họ tiền hiền của 2 huyện Bình Sơn và Sơn Tịnh (Quảng Ngãi) chính thức đặt chân lên đảo và bắt đầu khai phá rồi sinh cơ lập nghiệp tại đây.
Dù cách trở với đất liền, lại luôn đứng nơi đầu sóng ngọn gió nhưng “chiến hạm nổi giữa Biển Đông” ấy luôn biết cách để tồn tại và vượt qua. Chưa thấy nơi đâu mà diện tích chỉ vỏn vẹn 10 cây số vuông nhưng các di tích văn hóa, lịch sử lại đậm đặc và độc đáo như ở Lý Sơn.
Một chùa Hang mang đậm vẻ hoang sơ huyền bí. Một bãi Tắm Tiên nơi đảo Bé gợi nhớ thời hồng hoang nguyên thủy gắn liền với những truyền thuyết đậm chất liêu trai. Một cổng Tò Vò vô cùng lạ lẫm – dấu vết còn lại của những đợt phun trào núi lửa từ hàng triệu năm trước. Một miệng núi lửa khổng lồ trên đỉnh Thới Lới. Hai bộ xương cá voi được coi là lớn nhất Việt Nam được người dân làng chài gìn giữ mấy trăm năm nay. Một miếu thờ “chiến sĩ trận vong” luôn khói hương nghi ngút như một lời nhắc các thế hệ con cháu đừng quên sự hy sinh vô bờ của tiền nhân để bảo vệ chủ quyền lãnh hải… Đặc biệt, Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa – một lễ hội duy nhất ở Việt Nam tri ân những binh phu đã hy sinh nơi Hoàng Sa suốt 300 năm giữ đảo.
Theo thống kê của ngành văn hóa, đảo Lý Sơn hiện có 4 di tích văn hóa cấp quốc gia, 14 di tích văn hóa cấp tỉnh và nhiều loại hình văn hóa phi vật thể đặc sắc khác. Các cuộc khai quật di chỉ khảo cổ tại Suối Chình – Lý Sơn cho thấy đây là nơi giao thoa giữa các nền văn hóa Sa Huỳnh, Chămpa và Đại Việt. Vì vậy, mỗi di tích lịch sử, văn hóa ở đây đều cho thấy sự kế thừa và giao thoa những tinh hoa của mỗi nền văn hóa đã từng tồn tại trên đảo Lý Sơn suốt chiều dài lịch sử hàng ngàn năm.
Người dân Lý Sơn, dù phải đương đầu với nhiều khó khăn do cách trở về địa lý và sự khắc nghiệt của thiên nhiên nhưng luôn biết nâng niu, gìn giữ những di sản mà tiền nhân để lại. Đó chính là “của để dành” mà con cháu họ hôm nay thừa hưởng thông qua các hoạt động kinh doanh du lịch.
Thoát cảnh “tháo chạy”
Lý Sơn được coi như “vương quốc tỏi” nổi tiếng trên cả nước, song 300 ha đất canh tác cây tỏi, cây hành không nuôi nổi 2 vạn dân trên đảo. Lý Sơn đã “tự cứu” mình bằng công thức “chân đồng – chân biển”, tức một nửa làm nghề nông, một nửa tham gia đánh bắt hải sản ngoài biển. Tuy nhiên, cái đói, cái nghèo vẫn không buông tha hòn đảo này. Thế rồi, một phép màu đã đến: điện cao thế đã theo cáp ngầm ra đảo, bắt đầu từ năm 2014. Có thể nói đây là bước đột phá để thay đổi toàn bộ bộ mặt của Lý Sơn suốt 10 năm qua.
Cũng cần nhắc lại điều này: trước năm 2014, du khách cũng có tham quan đảo Lý Sơn nhưng quá ít ỏi. Họ chỉ ở một đêm là “tháo chạy” ngay và không bao giờ trở lại nữa vì điện bằng máy nổ chỉ từ 17 – 21 giờ là cắt nguồn. Không một khách sạn, nhà nghỉ nào được xây dựng ở Lý Sơn cũng bắt nguồn từ việc không có điện này.
Lại nữa, cách đất liền chỉ 18 hải lý nhưng khách ra đảo phải mất 2 – 3 tiếng đồng hồ mới đặt chân lên đảo vì phải đi bằng những chiếc tàu khách cũ kỹ hoặc “đu càng” tàu chở vật liệu xây dựng. Còn bây giờ, cứ 30 phút là có một chuyến tàu cao tốc ra đảo, chỉ mất 40 phút là đã có thể đặt chân đến nơi cần đến rồi.
(Nguồn: Báo Thanh Niên)