Huyện đảo Lý Sơn ngày nay được biết đến như một điểm đến du lịch hấp dẫn với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và nền văn hóa độc đáo. Tuy nhiên, ít ai biết rằng hòn đảo tiền tiêu này đã từng trải qua những ngày tháng chiến đấu kiên cường để giành lấy tự do. Ngày 31 tháng 3 năm 1975 đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử Lý Sơn, khi quân và dân trên đảo đồng lòng nổi dậy giải phóng Lý Sơn. Hành trình từ những năm tháng chiến tranh ở Lý Sơn đến công cuộc tái thiết và phát triển Lý Sơn hôm nay là câu chuyện đầy tự hào về ý chí và nghị lực của người dân đất đảo.
Lý Sơn trong giai đoạn cuối chiến tranh
Sau khi Hiệp định Paris được ký kết vào tháng 1 năm 1973, chiến tranh vẫn tiếp diễn khốc liệt ở Miền Nam Việt Nam. Tại Lý Sơn, chính quyền Sài Gòn cũ tăng cường lực lượng quân sự và bộ máy cai trị, lên tới hàng trăm tên lính và quan chức, trang bị thêm vũ khí nhằm kiểm soát và đàn áp phong trào cách mạng.
Tình hình đảo sau Hiệp định Paris
Đảo Lý Sơn trở thành nơi tập trung lực lượng địch khá đông đảo. Chúng thực hiện nhiều chính sách hà khắc, khủng bố, bắt bớ, đe dọa để dập tắt ý chí kháng chiến của người dân. Bên cạnh đó, chúng còn dùng tiền bạc, vật chất để mua chuộc, chia rẽ nội bộ nhân dân.
Cuộc sống dưới sự khủng bố của địch
Dù đối mặt với muôn vàn khó khăn và nguy hiểm, lực lượng cách mạng cùng nhân dân Lý Sơn vẫn kiên trì bám trụ, tổ chức các hình thức đấu tranh bí mật và công khai. Họ tổ chức biểu tình, chống lại sự đàn áp, bảo vệ cơ sở cách mạng. Đặc biệt, vào giữa tháng 2 năm 1975, khi địch tăng cường lực lượng ra đảo nhằm càn quét cơ sở cách mạng, tinh thần quật cường của người dân vẫn không lay chuyển.
Những ngày cuối tháng 3 năm 1975, sau khi quân giải phóng giành thắng lợi lớn tại Tây Nguyên và đang tiến công mạnh mẽ ở khu vực Huế – Đà Nẵng, một lượng lớn tàn quân và ngụy quyền từ đất liền đã tháo chạy ra Lý Sơn với hy vọng thoát thân. Hơn 12 nghìn tên địch tập trung tại đảo đã gây ra cảnh hỗn loạn, cướp bóc, làm cuộc sống người dân càng thêm khốn đốn.
Ngày lịch sử 31/3/1975: Lý Sơn vẫy cờ giải phóng
Trước tình hình thuận lợi chung của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử và thực hiện Chỉ thị của Tỉnh ủy Quảng Ngãi về tổng công kích và khởi nghĩa, Huyện ủy Đông Sơn (nay là một phần của TP Quảng Ngãi) đã chỉ đạo Ban cán sự Lý Sơn thành lập Ban khởi nghĩa để lãnh đạo nhân dân giành chính quyền.
Chuẩn bị cho cuộc nổi dậy toàn dân
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, người dân Lý Sơn tích cực chuẩn bị cho cuộc nổi dậy. Họ che giấu lương thực, cô lập tàn quân địch, chờ đợi thời cơ chín muồi. Ngày 30 tháng 3 năm 1975, Ban Khởi nghĩa Lý Sơn đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các đội du kích vũ trang và các tổ tuyên truyền, sẵn sàng cho giờ hành động.
Giờ G và khoảnh khắc tự do
Đúng 4 giờ sáng ngày 31 tháng 3 năm 1975, Ban Khởi nghĩa phát lệnh tổng tiến công và nổi dậy. Các tổ tuyên truyền và cổ động tỏa đi khắp đảo để vận động toàn dân. Vào lúc 7 giờ 15 phút cùng ngày, 4 quả mìn được bố trí chiến lược trên các đỉnh núi (trong đó có Núi Thới Lới) đồng loạt nổ vang, tạo hiệu lệnh cho cuộc nổi dậy. Cờ Giải phóng Lý Sơn tung bay trên 5 đỉnh núi và khắp các ngả đường. Truyền đơn, áp phích cách mạng được rải và dán công khai.
Toàn thể người dân Lý Sơn đã đồng lòng xuống đường, hô vang khẩu hiệu, xông vào tiếp quản các cơ quan, đồn bốt của ngụy quân, ngụy quyền, tịch thu tài liệu và vũ khí. Với tinh thần quật cường và sự phối hợp nhịp nhàng, đảo Lý Sơn đã hoàn toàn được giải phóng vào ngày 31/3/1975.
Tái thiết và phát triển: Vươn lên từ gian khó
Sau ngày giải phóng Lý Sơn, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân đảo bắt tay vào công cuộc tái thiết quê hương. Giai đoạn này đối mặt với vô vàn khó khăn, đặc biệt là thách thức về đói nghèo và lạc hậu.
Trở thành đơn vị hành chính cấp huyện (1993)
Một dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển Lý Sơn là việc hòn đảo chính thức trở thành đơn vị hành chính cấp huyện vào ngày 1 tháng 1 năm 1993. Sự kiện này tạo ra cơ sở pháp lý và động lực mới cho sự phát triển của địa phương.
Những bước tiến vượt bậc về kinh tế – xã hội
Trong hơn 30 năm qua (tính từ 1993 đến 2024), kinh tế Lý Sơn đã đạt được những thành tựu ấn tượng. Nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và nỗ lực của người dân:
- Tổng giá trị sản xuất các ngành kinh tế năm 2024 tăng hơn 24 lần so với năm 1993.
- Thu nhập bình quân đầu người tăng gấp 240 lần (từ 200 nghìn đồng/năm 1993 lên 48 triệu đồng/năm 2024).
- Thu ngân sách trên địa bàn tăng gấp 105 lần.
- Đặc biệt, sau khi có điện lưới quốc gia (cáp ngầm xuyên biển), các ngành thương mại, dịch vụ, du lịch Lý Sơn phát triển mạnh mẽ, doanh thu tăng hơn 50 lần.
Đầu tư hạ tầng trong điểm
Cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống và phát triển kinh tế được đầu tư xây dựng ngày càng hoàn thiện, bao gồm:
- Các công trình cảng biển quan trọng như Cảng Lý Sơn và Cảng Bến Đình.
- Vũng neo đậu tàu thuyền tránh trú bão.
- Mạng lưới giao thông trên đảo.
- Các công trình dân sinh như bệnh viện, trường học.
- Khu dịch vụ hậu cần nghề cá.
- Kè chống sạt lở bờ biển.
- Hệ thống điện cáp ngầm xuyên biển.
- Đầu tư tàu khách cao tốc, cải thiện việc di chuyển từ đất liền ra đảo.
Những công trình này đã tạo đòn bẩy mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội của huyện đảo Lý Sơn.
Định hướng tương lai: Xây dựng trung tâm du lịch biển đảo
Hiện nay, Lý Sơn đang đứng trước những vận hội mới để tiếp tục phát triển. Đảng bộ huyện xác định tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, nỗ lực để thúc đẩy sản xuất, xây dựng Lý Sơn phát triển mạnh mẽ, bền vững về kinh tế, đồng thời đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh. Mục tiêu chiến lược là xây dựng Lý Sơn trở thành trung tâm du lịch biển đảo theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế của hòn đảo.
Hành trình từ ngày giải phóng Lý Sơn đầy oanh liệt (31/3/1975) đến vị thế của một huyện đảo đang trên đà phát triển mạnh mẽ là minh chứng cho ý chí kiên cường, tinh thần lao động sáng tạo của người dân nơi đây. Lịch sử Lý Sơn không chỉ có những trang sử chiến đấu hào hùng mà còn có cả câu chuyện đầy cảm hứng về công cuộc xây dựng và phát triển quê hương.
Ngày nay, Lý Sơn không chỉ là một di tích lịch sử sống động mà còn là một điểm đến du lịch Lý Sơn hấp dẫn, nơi du khách có thể tìm hiểu về quá khứ, chứng kiến sự đổi thay và tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ. Hãy lên kế hoạch cho chuyến đi của bạn để khám phá hòn đảo tiền tiêu giàu truyền thống này!
Nguồn: Báo Quảng Ngãi