Bảo tồn sinh học

Khu bảo tồn sinh học Lý Sơn, thuộc tỉnh Quảng Ngãi, được biết đến như một vùng biển quý giá với hệ sinh thái phong phú và đa dạng. Đây không chỉ là nơi sinh sống của hàng trăm loài sinh vật biển, mà còn mang trong mình giá trị quan trọng về môi trường, kinh tế, và văn hóa.

Tuy nhiên, trước những thách thức nghiêm trọng do khai thác quá mức và tác động từ con người, công tác bảo tồn và phát triển tại đây đã trở thành ưu tiên hàng đầu. Bài viết này sẽ đi sâu vào tình hình hiện tại, những nỗ lực bảo tồn và hướng phát triển bền vững của khu bảo tồn biển Lý Sơn.

Đa dạng sinh học phong phú của vùng biển Lý Sơn

Theo các nghiên cứu khoa học, vùng biển Lý Sơn là một trong những khu vực có sự đa dạng sinh học cao nhất tại Việt Nam. Với sự hiện diện của 157 loài san hô, 202 loài cá biển, 137 loài rong biển, 96 loài giáp xác, 40 loài da gai, và 6 loài cỏ biển, khu bảo tồn biển này trở thành ngôi nhà chung của rất nhiều sinh vật biển có giá trị.

Đặc biệt, 25 loài thủy sinh tại đây được xếp vào danh mục các loài quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng, cần được bảo vệ và phát triển.

Một trong những hệ sinh thái nổi bật tại đây là rạn san hô. San hô không chỉ tạo nên vẻ đẹp kỳ vĩ dưới lòng đại dương, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái biển. Bên cạnh đó, thảm cỏ biển tại Lý Sơn cũng được đánh giá cao về giá trị sinh học, là nơi trú ngụ và phát triển của nhiều loài sinh vật biển, bao gồm cả các loài quý hiếm như cỏ vích và cỏ hẹ ba răng.

Tuy nhiên, không thể không nhắc đến các giá trị kinh tế mà hệ sinh thái biển tại đây mang lại. Nguồn lợi từ thủy sản như cá, tôm, hải sâm, và bào ngư đã giúp người dân Lý Sơn duy trì cuộc sống qua nhiều thế hệ. Thêm vào đó, vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo của vùng biển còn thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch biển đảo, thu hút hàng ngàn du khách mỗi năm.

Thách thức trong việc bảo vệ môi trường biển

Dù sở hữu sự đa dạng sinh học phong phú, vùng biển Lý Sơn đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân chính là hoạt động khai thác thủy sản quá mức và sử dụng các phương tiện khai thác mang tính hủy diệt như chất nổ và hóa chất. Những hành động này không chỉ làm giảm số lượng cá thể của nhiều loài mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến các hệ sinh thái như rạn san hô và thảm cỏ biển.

Ngoài ra, sự gia tăng của hoạt động du lịch cũng tạo áp lực lớn lên môi trường biển. Sự thiếu kiểm soát trong việc xả rác, neo đậu tàu thuyền tại các khu vực nhạy cảm đã gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường biển và làm suy giảm chất lượng nước. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các sinh vật biển mà còn làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên vốn có của khu vực.

Những nỗ lực bảo tồn của Ban Quản lý Khu bảo tồn sinh học Lý Sơn

Trước thực trạng đáng báo động này, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Lý Sơn đã triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo vệ và phục hồi đa dạng sinh học tại đây. Một số hoạt động nổi bật bao gồm:

1. Quan trắc và đánh giá hệ sinh thái

Trong năm 2021, Ban Quản lý đã tiến hành quan trắc hệ sinh thái thảm cỏ biển, ghi nhận sự hiện diện của 7 loại cỏ biển, trong đó có cỏ vích và cỏ hẹ ba răng. Tuy nhiên, kết quả cho thấy độ phủ trung bình của thảm cỏ biển đã giảm xuống còn 53%, thấp hơn 17% so với năm 2010. Đây là lời cảnh tỉnh cho sự suy giảm đáng kể của hệ sinh thái này.

2. Bảo vệ rạn san hô

Một trong những hoạt động quan trọng là chương trình lặn bắt sao biển gai, một loài ăn san hô gây hại, với tổng số 167 cá thể đã bị bắt. Hoạt động này không chỉ giúp bảo vệ rạn san hô mà còn duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái.

Bên cạnh đó, các đội lặn biển cũng đã tiến hành làm sạch rác thải dưới đáy biển tại 3 bãi rạn san hô, thu gom hơn 150 kg rác thải như lưới ma, dây ống thở, và các loại rác nhựa khác. Điều này giúp khôi phục môi trường sống cho các loài sinh vật biển.

3. Phục hồi nguồn gen quý hiếm

Ban Quản lý đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn để thực hiện thả giống các loài thủy sản quý hiếm như hải sâm vú trắng và bào ngư 9 lỗ tại các phân khu bảo vệ nghiêm ngặt. Đồng thời, 47 cá thể cua huỳnh đế mang trứng cũng được thả vào môi trường tự nhiên để phục hồi nguồn lợi thủy sản.

Nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển bền vững

Một trong những yếu tố quan trọng giúp bảo vệ đa dạng sinh học tại Lý Sơn là sự tham gia của cộng đồng. Ban Quản lý đã tổ chức nhiều chương trình tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân và du khách về tầm quan trọng của việc bảo tồn hệ sinh thái biển.

Đồng thời, các mô hình sinh kế bền vững như nuôi trồng thủy sản và du lịch sinh thái cũng được khuyến khích để giảm thiểu áp lực lên môi trường biển.

Hướng tới tương lai: Giữ gìn Lý Sơn xanh

Những nỗ lực bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái biển tại Lý Sơn không chỉ mang lại lợi ích trước mắt mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững lâu dài. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, cộng đồng địa phương, và các nhà khoa học.

Trong tương lai, các giải pháp công nghệ tiên tiến như sử dụng drone để giám sát, áp dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích dữ liệu môi trường, hoặc xây dựng các khu bảo tồn biển nhân tạo có thể được đưa vào ứng dụng để nâng cao hiệu quả bảo tồn.

Đồng thời, việc mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ môi trường biển cũng sẽ đóng vai trò quan trọng, giúp khu bảo tồn biển Lý Sơn trở thành một biểu tượng mẫu mực về bảo vệ và phát triển bền vững hệ sinh thái biển tại Việt Nam.

Xem thêm: Công tác bảo tồn tại Lý Sơn