Lý Sơn không chỉ níu chân du khách bằng vẻ đẹp thiên nhiên biển đảo say đắm, mà còn bởi tầng sâu văn hóa, lịch sử hàng trăm năm lắng đọng. Giữa muôn vàn cảnh đẹp ấy, có một địa chỉ mà bất kỳ ai đặt chân lên đảo cũng nên ghé thăm để hiểu hơn về ý chí, khát vọng và công cuộc xác lập, bảo vệ chủ quyền biển đảo của cha ông ta.
Đó chính là Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, hay còn gọi thân thuộc là bảo tàng Hải đội Hoàng Sa Lý Sơn. Đây không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật, tư liệu quý giá, mà còn là không gian thiêng liêng, gợi nhắc về một trang sử hào hùng của dân tộc.
Giới thiệu nhà trưng bày Hải Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải
Nằm trang trọng tại trung tâm huyện đảo, Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải – thường được biết đến là Bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn – là một công trình văn hóa, lịch sử có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc. Nơi đây đóng vai trò quan trọng trong việc sưu tầm, nghiên cứu, bảo quản và trưng bày một cách hệ thống các hiện vật, tư liệu, hình ảnh quý giá, liên quan trực tiếp đến quá trình hình thành, hoạt động và những đóng góp to lớn của các hải đội Hoàng Sa và Bắc Hải trong lịch sử dựng nước và giữ nước của Việt Nam.
Qua đó, Nhà trưng bày trở thành chứng nhân lịch sử, cung cấp bằng chứng vật chất và pháp lý hùng hồn, xác thực quá trình xác lập và thực thi chủ quyền liên tục của Nhà nước Việt Nam qua nhiều thời kỳ đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Không chỉ là nơi lưu giữ ký ức, đây còn là địa chỉ đỏ ý nghĩa để giáo dục truyền thống lịch sử, hun đúc lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo cho các thế hệ người Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ và du khách khi đến tham quan.
Với những giá trị vượt trội này, Nhà trưng bày không chỉ là một bảo tàng mà còn là một di tích Lý Sơn mang tầm vóc quốc gia, một không gian thiêng liêng để tưởng nhớ và tri ân công lao của các bậc tiền nhân. Đây thực sự là một điểm đến văn hóa, lịch sử không thể bỏ qua trong bất kỳ hành trình khám phá nào tại Lý Sơn.
Để thực sự cảm nhận giá trị của những hiện vật và tư liệu được trưng bày tại Bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn, cần soi chiếu lại quá khứ hào hùng về bối cảnh ra đời và sứ mệnh của Hải đội Hoàng Sa và Bắc Hải. Từ thế kỷ 17, nhận thấy tầm quan trọng của Biển Đông và hai quần đảo chiến lược, nhà nước phong kiến Việt Nam đã tuyển chọn những người con ưu tú, gan dạ và thông thạo biển cả từ các làng ven biển Quảng Ngãi, đặc biệt là từ chính đất Lý Sơn, để thành lập các đội hùng binh này.
Nhiệm vụ của họ, thực hiện theo lệnh triều đình, là vượt trùng khơi đến Hoàng Sa và Trường Sa để đo đạc, vẽ bản đồ, khai thác tài nguyên và đặc biệt là xác lập, thực thi chủ quyền quốc gia trên các đảo. Những chuyến hải trình kéo dài gian nan, đối mặt với thiên tai khốc liệt và hiểm nguy rình rập, đã chứng kiến sự hy sinh thầm lặng của không ít người lính, mà nỗi đau và lòng tri ân ấy được thể hiện qua những câu ca dao lịch sử và nghi lễ linh thiêng Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa.
Hoạt động liên tục, có tổ chức và mang tính nhà nước của Hải đội Hoàng Sa và Bắc Hải chính là bằng chứng không thể chối cãi về quá trình xác lập và thực thi chủ quyền một cách hòa bình, liên tục của Việt Nam đối với hai quần đảo này từ rất sớm trong lịch sử. Toàn bộ câu chuyện về lòng quả cảm, sự hy sinh và đóng góp to lớn đó là nội dung cốt lõi mà Bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn muốn truyền tải đến công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Bên trong bảo tàng Hải đội Hoàng Sa Lý Sơn
Bước vào không gian Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, du khách như thực hiện hành trình ngược dòng lịch sử qua hơn 100 hiện vật, tư liệu và hình ảnh vô giá được sưu tầm, phục dựng, trưng bày khoa học, sinh động.
- Bộ sưu tập bản đồ cổ và Châu bản Triều Nguyễn khẳng định chủ quyền:
- Trưng bày các bằng chứng pháp lý, lịch sử quan trọng. Du khách xem các bản đồ cổ Việt Nam và phương Tây thể hiện rõ Hoàng Sa, Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam.
- Đặc biệt giá trị là bản sao Châu bản Triều Nguyễn – văn bản hành chính chính thức ghi lại việc cử lính, cấp vật tư, quy định nhiệm vụ cho hải đội Hoàng Sa, bằng chứng không thể chối cãi về việc nhà nước quản lý, thực thi chủ quyền.
- Mô hình thuyền câu và vật dụng sinh hoạt của lính Hoàng Sa:
- Mô hình ghe câu (thuyền buồm nhỏ) phục dựng theo kiểu dáng truyền thống giúp khách tham quan hình dung phương tiện đi biển thô sơ và lòng dũng cảm của họ. Mô hình thuyền của nghệ nhân Võ Hiển Đạt là điểm nhấn ấn tượng.
- Các hiện vật như nồi đồng, niêu đất, dụng cụ đi biển, neo đá… tái hiện phần nào đời sống sinh hoạt, lao động gian khổ của người lính trên biển.
- Các di vật khảo cổ và hiện vật trục vớt từ biển:
- Trưng bày di vật khảo cổ tìm thấy trên đảo Lý Sơn hoặc hiện vật trục vớt từ vùng biển liên quan hoạt động hải đội, hoặc từ tàu cổ bị đắm, làm phong phú câu chuyện lịch sử biển đảo.
- Không gian trưng bày về Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa:
- Giới thiệu nghi lễ độc đáo, thiêng liêng này qua hình ảnh, mô hình, vật phẩm lễ cúng (mô hình thuyền thế mạng, linh vị…). Không gian này kết nối di tích nhà trưng bày với di sản văn hóa phi vật thể sống động của văn hóa Lý Sơn.
Mỗi hiện vật, tư liệu tại bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn đều ẩn chứa câu chuyện, góp phần làm sáng tỏ trang lịch sử Hoàng Sa Lý Sơn hào hùng.
Ý nghĩa sâu sắc: Nơi giáo dục lịch sử và khẳng định chủ quyền biển đảo
Vượt xa vai trò của một không gian trưng bày thông thường, Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải (Bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn) mang ý nghĩa và vai trò to lớn đối với lịch sử, văn hóa và chủ quyền quốc gia. Nơi đây không chỉ là địa chỉ đỏ hàng đầu giáo dục các thế hệ người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ, về lịch sử khai phá, xác lập và bảo vệ chủ quyền Biển Đông đầy gian khổ nhưng vinh quang của cha ông, giúp họ thêm trân trọng nền độc lập, hòa bình hôm nay.
Giữa bối cảnh Biển Đông có nhiều diễn biến phức tạp, những tư liệu và hiện vật được trưng bày tại đây còn là bằng chứng lịch sử, pháp lý đanh thép, góp phần khẳng định một cách vững chắc chủ quyền liên tục, hòa bình của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa theo luật pháp quốc tế. Việc thăm quan Bảo tàng cũng là cơ hội để mỗi người dân Việt Nam bồi đắp thêm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Bên cạnh đó, Nhà trưng bày còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa biển đảo độc đáo gắn liền với Hải đội Hoàng Sa và đời sống người dân Lý Sơn. Với những giá trị đa chiều đó, Bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn thực sự là một điểm đến mang tính giáo dục lịch sử, chính trị, và tâm linh quan trọng trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Kinh nghiệm tham quan nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa Bắc Hải
Để chuyến tham quan Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải ý nghĩa, trọn vẹn, bạn có thể tham khảo kinh nghiệm sau:
- Vị trí, Di chuyển: Tọa lạc tại trung tâm huyện Lý Sơn (Đảo Lớn), dễ tìm, thuận tiện di chuyển bằng xe máy/xe điện.
- Giờ mở cửa, Giá vé: Thường mở cửa các ngày trong tuần, giờ hành chính. Nên kiểm tra thông tin cập nhật về giờ mở cửa trước khi đến.
- Thời gian tham quan: Dành ít nhất 1 – 1.5 tiếng để xem kỹ hiện vật, đọc tư liệu, cảm nhận không khí lịch sử.
- Tìm hiểu thông tin, Thuyết minh: Đọc sơ qua về lịch sử Hoàng Sa Lý Sơn trước khi đến. Chú ý đọc bảng giới thiệu, chú thích tại bảo tàng. Nếu có thuyết minh viên, lắng nghe giới thiệu sẽ giúp hiểu sâu sắc hơn.
- Thái độ tham quan (Tôn Trọng): Đây là di tích lịch sử – văn hóa thiêng liêng. Cần giữ thái độ tôn trọng, trang nghiêm.
- Trang phục: Mặc lịch sự, kín đáo.
- Hành vi: Đi nhẹ, nói khẽ, giữ trật tự. Không chạm vào hiện vật, tư liệu. Tuân thủ quy định chung (không hút thuốc, ăn uống…).
- Chụp ảnh: Hỏi về quy định. Nếu được phép, chụp văn minh, không dùng flash.
- Kết hợp lịch trình: Kết hợp tham quan Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa Bắc Hải với các di tích Lý Sơn khác gần đó (Đình làng An Vĩnh, Âm Linh Tự, Mộ Gió…) để có hành trình tìm hiểu lịch sử, văn hóa, chủ quyền biển đảo trọn vẹn.
Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, hay Bảo tàng Hải đội Hoàng Sa Lý Sơn, không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật, tư liệu về trang lịch sử Hoàng Sa Lý Sơn hào hùng. Đây còn là di tích Lý Sơn thiêng liêng, không gian văn hóa đặc biệt, nơi giáo dục lòng yêu nước, niềm tự hào và ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Đến Lý Sơn, đừng bỏ lỡ cơ hội tham quan địa chỉ đầy ý nghĩa này để hiểu hơn sự hy sinh của cha ông, trân trọng giá trị lịch sử và thêm yêu mảnh đất tiền tiêu Tổ quốc. Chuyến thăm bảo tàng Hoàng Sa Lý Sơn chắc chắn sẽ để lại ấn tượng sâu sắc và khó quên.