Đảo Lý Sơn, thuộc tỉnh Quảng Ngãi, không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, phản ánh sâu sắc văn hóa và lịch sử của cư dân biển đảo. Dưới đây là tổng quan về các lễ hội tiêu biểu diễn ra hàng năm trên đảo Lý Sơn:
1. Lễ hội Khao lề thế lính Hoàng Sa
Thời gian: Tháng 3 Âm lịch hàng năm.
Địa điểm: Đình làng An Vĩnh, đình làng An Hải và các nhà thờ tộc họ trên đảo.
Ý nghĩa: Lễ hội nhằm tưởng nhớ và tri ân những binh sĩ thuộc đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, những người đã hy sinh khi thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo từ thời chúa Nguyễn. Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa không chỉ ôn lại truyền thống giữ biển của cư dân Lý Sơn trong nhiều thế kỷ, mà còn khơi dậy niềm tin cho con cháu trong tộc quyết tâm giữ biển, giữ nghề và bảo vệ ngư trường đánh bắt truyền thống.
Nghi lễ chính:
- Lễ tế: Cúng tế các vị thần linh và hương hồn các binh sĩ đã hy sinh.
- Thả thuyền lễ: Những chiếc thuyền mô hình được thả ra biển, tượng trưng cho việc tiễn đưa linh hồn các binh sĩ về với biển cả.
2. Lễ hội Đua thuyền Tứ linh
Thời gian: Từ mùng 4 đến mùng 8 Tết Nguyên đán hàng năm.
Địa điểm: Vùng biển trước đình làng An Vĩnh và An Hải.
Ý nghĩa: Lễ hội đua thuyền Tứ linh được tổ chức nhằm tri ân tổ tiên có công khai khẩn, tưởng nhớ các anh hùng đội dân binh Hoàng Sa – Trường Sa năm xưa đã giăng buồm ra khơi dựng bia cắm mốc chủ quyền tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đồng thời, thông qua lễ hội đua thuyền, các tộc họ trên đảo cầu mong thần linh che chở; cầu cho mưa thuận gió hòa, làng xóm yên bình, mùa màng tươi tốt.
Đặc điểm nổi bật:
- Thuyền đua: Mỗi thuyền được trang trí tượng trưng cho một trong bốn linh vật: Long, Lân, Quy, Phụng.
- Cuộc đua: Diễn ra trên biển với sự tham gia của các đội thuyền từ các làng, tạo nên không khí sôi động và hào hứng.
3. Lễ hội Đình làng An Vĩnh và An Hải
Thời gian: Tháng 2 Âm lịch hàng năm.
Địa điểm: Đình làng An Vĩnh và đình làng An Hải.
Ý nghĩa: Lễ hội nhằm tưởng nhớ các vị tiền hiền đã có công khai khẩn đất đai, lập nên làng xóm, đồng thời cầu mong sự phù hộ của thần linh cho cuộc sống bình yên, mùa màng tươi tốt.
Nghi lễ chính:
- Lễ tế: Cúng tế các vị thần linh và tiền hiền của làng.
- Hoạt động văn hóa: Biểu diễn nghệ thuật, trò chơi dân gian, thi đấu thể thao.
4. Lễ hội Dồi Bồng
Thời gian: Ngày mùng 7 tháng Giêng Âm lịch hàng năm.
Địa điểm: Làng An Hải, huyện Lý Sơn.
Ý nghĩa: Lễ hội Dồi Bồng là lễ hội đặc trưng của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước ở miền Trung nước ta, với mong muốn cầu nắng, cầu mưa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no. Nó không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, vui chơi giải trí của nhân dân, tạo thiện cảm, thắt chặt tình người mà còn phản ánh những nghi lễ, tín ngưỡng dân gian độc đáo của người Việt, góp phần tạo nên một làng quê giàu bản sắc văn hóa truyền thống.
Hoạt động chính:
- Lễ tế: Cúng tế thần linh cầu mong mưa thuận gió hòa.
- Trò chơi dân gian: Các hoạt động vui chơi truyền thống của người dân địa phương.
Những lễ hội trên không chỉ thể hiện nét văn hóa độc đáo của đảo Lý Sơn mà còn góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tạo nên sức hút đặc biệt cho du khách khi đến với hòn đảo xinh đẹp này.