Lễ hội đua thuyền Tứ Linh là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc và lâu đời nhất tại đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Với ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và tinh thần, lễ hội này không chỉ là dịp để tôn vinh các anh hùng dân tộc đã bảo vệ chủ quyền biển đảo, mà còn là dịp để người dân Lý Sơn gửi gắm niềm tin vào một năm mới mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no và đầy may mắn.
Thời gian và Địa điểm tổ chức
- Thời gian: Lễ hội đua thuyền Tứ Linh thường diễn ra từ mùng 4 đến mùng 8 Tết Nguyên đán hàng năm, kéo dài trong suốt 5 ngày liền. Đây là một phần không thể thiếu trong dịp Tết của người dân Lý Sơn, tạo nên không khí sôi động và nhộn nhịp trên đảo.
- Địa điểm: Lễ hội được tổ chức tại vùng biển trước đình làng An Vĩnh và An Hải, nơi các đội thuyền từ khắp nơi trên đảo quy tụ để tham gia cuộc đua. Đình làng An Vĩnh và An Hải là hai địa điểm quan trọng gắn liền với lịch sử và văn hóa của đảo, là nơi mà các đội dân binh Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải từng tập kết trước khi ra khơi làm nhiệm vụ bảo vệ biển đảo.
Ý nghĩa của Lễ hội Đua thuyền Tứ Linh
Lễ hội đua thuyền Tứ Linh không chỉ là một hoạt động vui chơi giải trí, mà còn mang ý nghĩa tinh thần to lớn đối với người dân Lý Sơn. Lễ hội là dịp để tưởng nhớ những người lính thuộc Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải đã hy sinh khi làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo từ thế kỷ XVII. Đây là những con người dũng cảm, từ giã gia đình và làng xóm ra đi mà không biết ngày trở về, để giữ gìn và khẳng định chủ quyền của Việt Nam trên biển Đông.
Bên cạnh đó, lễ hội đua thuyền còn là một nghi thức tâm linh đặc biệt của cư dân biển đảo, nhằm cầu mong thần linh phù hộ cho một năm mới mưa thuận gió hòa, tôm cá đầy thuyền, mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên và thịnh vượng. Đây cũng là dịp để gắn kết tình cảm cộng đồng, tăng cường tình đoàn kết và tinh thần thi đua giữa các làng, các dòng tộc trên đảo.
Đặc trưng của Lễ hội Đua thuyền Tứ Linh
Lễ hội đua thuyền ở Lý Sơn nổi bật với hình ảnh những chiếc thuyền đua được trang trí theo hình dạng của bốn linh vật Long (Rồng), Lân (Kỳ lân), Quy (Rùa) và Phụng (Phượng hoàng), biểu tượng cho sự thịnh vượng và may mắn. Mỗi linh vật mang một ý nghĩa riêng:
- Thuyền Long (Rồng): Tượng trưng cho sức mạnh và sự uy nghiêm.
- Thuyền Lân (Kỳ lân): Biểu tượng của sự may mắn và thịnh vượng.
- Thuyền Quy (Rùa): Tượng trưng cho sự trường thọ và bền vững.
- Thuyền Phụng (Phượng hoàng): Đại diện cho sự cao quý và tái sinh.
Những chiếc thuyền này được các đội dân làng đóng riêng và trang trí công phu. Mỗi đội thường gồm 24-28 người, gồm cả tay chèo chính, tay chèo phụ, và người điều khiển thuyền. Trước khi cuộc đua chính thức diễn ra, các đội sẽ tham gia vào nghi lễ cúng tế tại đình làng để cầu cho cuộc đua diễn ra an toàn, suôn sẻ.
Diễn biến của Lễ hội
Lễ hội đua thuyền bắt đầu bằng một lễ tế trang trọng tại đình làng, nơi các bô lão và đại diện các đội thuyền thực hiện nghi lễ cầu an, xin phép thần linh trước khi tiến hành đua thuyền. Sau đó, các đội thuyền sẽ được thả từ bãi biển, bắt đầu cuộc đua đầy kịch tính và sôi động.
Cuộc đua diễn ra trên biển, với khoảng cách từ 1 đến 3 hải lý tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và quy mô tổ chức. Tiếng trống, tiếng hò reo của người dân và du khách tạo nên không khí náo nhiệt và hào hứng. Các tay chèo phải sử dụng toàn bộ sức lực và kỹ năng để chèo thuyền tiến về đích, vượt qua các thuyền đối thủ và sóng gió của biển cả.
Kết thúc cuộc đua, các đội thắng cuộc sẽ nhận được phần thưởng và lời chúc phúc từ cộng đồng. Dù thắng hay thua, tất cả các đội đều coi trọng sự đoàn kết và tinh thần fair-play trong lễ hội, bởi mục đích cuối cùng là tạo ra niềm vui chung và lan tỏa tinh thần tích cực cho cộng đồng.
Hoạt động văn hóa đi kèm
Bên cạnh hoạt động chính là đua thuyền, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa đi kèm như múa lân, hát bả trạo, các trò chơi dân gian như kéo co, đá gà, đánh cờ,… Những hoạt động này góp phần tạo nên không khí vui tươi, nhộn nhịp cho lễ hội, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách.
Lễ hội đua thuyền Tứ Linh là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân đảo Lý Sơn, thể hiện tình yêu biển đảo, tinh thần yêu nước và sự gắn bó cộng đồng. Đây là dịp để người dân Lý Sơn không chỉ tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống mà còn thu hút du khách từ khắp nơi đến tham quan, trải nghiệm và hiểu hơn về văn hóa đặc sắc của miền biển đảo.